Adem Sözüer: Genel af masasında cürümden ziyan gören mağdurlar da oturmalı

İSTANBUL – Seçimlerin akabinde gündeme gelen hususlardan biri de ‘genel af’ ya da ‘kısmi af’ çıkarılmasına yönelik argümanlar oldu. Ülke tarihinde dönemsel gereksinimlere nazaran çıkarılan genel yahut kısmi afların yanı sıra, İnfaz Kanunu’nda yapılan düzenlemeler, affın sürekliliğini de sağlayabiliyor.

En son Covid 19 salgını sırasında 2020 yılının nisan ayında infaz kanununda yapılan değişikliklerle 120 bin kişi mahpustan müsaadeli olarak çıktı. Bu müsaade şimdiye kadar iki sefer uzatıldı. Mahkumlara verilen Covid-19 müsaadesi, 31 Temmuz 2023’te bitecek.

Eski HDP milletvekili Müslüm Doğan, 16 Haziran’da yaptığı açıklamada Cumhuriyet’in 100. yılı nedeniyle 29 Ekim’de çıkartılacak bir af çalışmasının sürdüğünü tez ederek “Çalışma şimdi tamamlanmamış lakin genel af isimli mahkumların yanında siyasi mahkumları da kapsayacak. Burada ‘eline silah almamış’ tabiri konularak onlarda bu genel affın kapsamı içine alınacak” sözünü kullanmıştı.

İktidardan şimdi af konusuna yönelik net bir açıklama gelmiş değil. AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, partisinin yetkili organlarında af konusunun gündeme gelmediğini söylüyor. Fakat tutuklu ve hükümlü yakınları af konusundaki beklentilerini toplumsal medyadan yüksek sesle lisana getiriyor.

Yürürlükteki Türk Ceza Kanunu’nun üç mimarından biri olan İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adem Sözüer’le, gündemdeki af tartışmasını konuştuk. Sözüer’in af konusundaki tespitlerinin yanı sıra yanı sıra dikkat çektiği kıymetli bir mevzu var:

“Çok değerli bir ihtarda bulunmak isterim. Tecavüzcülere evlenme yoluyla af getirilmesin. Bu bir kaç kere denendi. Artık yeniden dikkatler öteki tarafa çekilip, tecavüzcü ile evlendirme üzere insan onuruyla bağdaşmayan bir uygulama kanunlaşmasın.”

Prof. Sözüer, affın toplumsal barış projesi olması gerektiğinin altını çiziyor ancak bu kadar kutuplaşmış bir Türkiye’de çıkarılacak affın toplumsal barış hedefine hizmet edemeyeceğini savunuyor.

Prof. Sözüer’e nazaran, aftan terör suçluları da kaidelere bağlı olarak yararlanabilir. Mensubu olduğu örgüt ismine rastgele bir öldürme yahut yaralama cürmü işlemeyenlerin hür bırakılabileceğini söyleyen Sözüer, AİHM kararlarının uygulanmadığına vurgu yapıyor ve tutuklamanın bir terbiye etme biçimi olduğunu söz ediyor.

Af çıkarılması için bir çalışma yapılması halinde, işlenen hataların mağdurlarının da masada olması gerektiği görüşünü lisana getiren Prof. Sözüer’in sorularımıza verdiği cevaplar şöyle:

Sorularızı yanıtlayan Adem Sözüer, muhtemel bir afta, bayanların tecavüzcüleriyle evlendirilmesine yönelik bir düzenleme yapılmaması için ikazda bulundu.

Gündemde af var. Cumhuriyetin 100. Yılında bir genel af ya da kısmi af olacağı ileri sürülüyor. Sizce bir muhtaçlık var mı?

Af, Türkiye’nin gündeminden hiçbir vakit düşmemiştir. Yalnızca cumhuriyetin 100. yılında değil, Cumhuriyetin 10. 50. ve 75. yıllarında da gündeme gelmiş ve aflar çıkarılmıştır. Lakin Cumhuriyetin çeşitli yıldönümlerinin dışında da aflar var, hatta şu anda bile Türkiye’de işleyen bir af düzeneği mevcut.

‘İNFAZ İNDİRİMİ DE AF’

Nisan 2020’deki infaz düzenlemesinden mi bahsediyorsunuz?

Evet, Covid-19 affı dediğimiz af bugün bile uygulanıyor. Türkiye’de affın gündemde olmadığı ve yapılmadığı vakitler çok azdır. Örneğin 2020’den evvel, 15 Temmuz 2016’dan sonra bir af yapıldı. Ondan evvel de cezaların ertelenmesi, kaideyle alıverme yahut infaz indirimi ismiyle çeşitli aflar yapıldı. Ülkemizde çok sık af yapılıyor. Ancak toplumun bundan her vakit tam haberi olmuyor. Zira ismine af denmiyor. Mahkumların cezaları tam infaz edilmeden özgür bırakılmasına biz af demiyoruz. Fakat onlara infaz indirimi üzere öteki isim verdiğimizde onlar af olmaktan çıkmıyor.

Neden af olarak isimlendirilmiyor?

Anayasa Mahkemesi’nin birtakım kararları oluyor. Şayet af kanunu çıkaracaksan eşitlik unsuruna uygun hareket etmelisin diyor. Yahut af kanunu olacaksa anayasaya nazaran TBMM’nin beşte üç üzere nitelikli çoğunluk ile karar vermesi lazım. Yani af kanunu çıkarmak o denli kolay değil. Pekala, neden bu türlü nitelikli bir çoğunluk isteniyor? Zira Anayasa koyucu Türkiye’de ikide bir af çıkmasın diye bu türlü bir nitelikli çoğunluk öngörmüş. Hatta kimi hususlarda af yasağı var. Mesela orman cürümleri ile ilgili af yasağı vardır. Fakat orman hataları da bir yolu bulunup temelinde affedilir.

Fakat dediğim üzere bunlara af ismi verilmez. Kanun koyucu, Anayasadaki nitelikli çoğunluk kuralını dolanmak ve kamuoyunun da reaksiyonunu çekmemek için erteleme, infaz indirimi ismi altında aflar yapmaktadır. Aslında bunların hepsi birebir sonuca varır. Şayet bir kişiyi mahkûm edildiği mahpus cezasından kanun değişikliği yapıp infazı tamamlanmadan daha evvel hür bırakıyorsanız bu bir aftır.

‘RAHŞAN AFFI HALA UYGULANIYOR’

İnfaz Kanunu’ndaki düzenlemeler de buna dâhil mi?

Asıl sorun de burada çıkıyor. İnfaz Kanunu ile ikide bir oynayarak bunu yaptığınız vakit sorun daha da karmaşıklaşıyor.

Mesela 4616 sayılı meşhur Rahşan affı diye isimlendirilen kanunun ismi şöyleydi “23 NİSAN 1999 TARİHİNE KADAR İŞLENEN KABAHATLERDEN ÖTÜRÜ KURALLA SALIVERİLMEYE, DAVA VE CEZALARIN ERTELENMESİNE DAİR KANUN”

Düşünün ki bu kanun bugün bile tesirini göstermekte, uygulanmaktadır. Zira Anayasa Mahkemesi onu çeşitli açılardan iptal etti ve genişletti. İptalin bir münasebeti de eşitlik unsuruydu. Bu nedenle daha sonra kanun koyucu bir grup düzenlemeler yaptı, öteki gelişmeler oldu. Ve o af kanununun uygulaması bir türlü bitmedi.

‘100. YIL AFFIN BAHANESİ’

Rahşan Ecevit “Ben bu türlü olmasını istemezdim” demişti…

Rahşan affına duyulan reaksiyon nedeniyle, sonraki hükümetler af konusuna pek yaklaşmak istemediler. Fakat dediğim üzere ismi af olmayan kanunlar çıkmıştır. Aslında Türkiye’deki af uygulamaları gerçek manada affın gerekli olup olmamasından kaynaklanmamaktadır. Türkiye’deki af uygulamalarının ana sebebi, kanun koyucunun ceza adaleti unsurları ile bağdaşmayan popülist tavrıdır. Kanun koyucu, bir yandan halka döner ve popülist telaffuzlarla aşikâr kabahatlerin cezalarını arttırır. ‘İşte hatayla gayret ediyorum’ der. Lakin sonra öbür taraftan da bugün olduğu üzere ‘Cezaevleri çok doldu, içinde yer kalmadı boşaltalım’ der. Zira bu türlü çok doluluk sürdürülemez bir durumdur. Bu sefer de cezaevlerinin boşaltılması için devalar aranır. Buna her vakit bir mazeret bulunur. Artık de 100. yıl mazereti var.

‘AFTAN YARARLANANLARIN KIYMETLİ BİR KISMI HATA İŞLİYOR’

Devletin vatandaş ile barışması bu türlü mi olur?

Burada hiçbir biçimde toplumsal barışa hizmet olmuyor aslında. Hakikaten ülkemizde dolaylı yahut direkt aflardan yararlananların çok kıymetli bir kesiti tekrar cürüm işleyip cezaevine dönüyor. 2020 örneğinde de başka örneklerde de daima bunu gördük. Ancak Adalet Bakanlığı maalesef bunların istatistiklerini tam olarak açıklamıyor. Birebir yanlışları sürdürüp farklı sonuçlara varmak mümkün değil.

Af hukuk sisteminin değil de siyasetin gereksinimi diyebilir miyiz?

Evet, siyasetin yaptığı yanlışları giderme muhtaçlığı diye de tarifleyebiliriz. Aslında siyaset, yargının verdiği kararlara af kanunları yoluyla bu kadar müdahale etmese bunun yerine cezaevlerini doldururken yapılan yanılgıları giderse cezaevlerini boşaltma muhtaçlığı ortaya çıkmayacak.

Önce cezaevlerini doldururken yapılan kusurlardan vazgeçmek lazım. Aralık 2022 itibariyle 290 bin yatak kapasitesi olan tüm infaz kurumlarımızda 340 bin kişi var. Lakin 2022 yılında Covid-19 müsaadesiyle dışarıda olan kaç kişi bilmediğimiz için şu an net bir kapasite aşımı sayısı vermek güç. Nüfusa oranla dünyada cezaevinde kalabalıklığı bakımından birinci sıralardayız. Çok çok bir cezaevi nüfusu var ülkemizde. Almanya’nın nüfusu bizimkiyle nerdeyse birebir lakin orada tutuklu ve hükümlü sayısı 55 bin civarında, bizde 340 bin.

‘TUTUKLAMA HER DEVİR TERBİYE ETME BİÇİMİ OLMUŞTUR’

Tutukluluğun istisna olmaktan çıkıp bir ‘terbiye etme’ biçimi olduğuna yönelik tespitler var. Tutuklu sayısının artışı ‘terbiye etme’ gereksiniminden mı kaynaklanıyor?

Tutukluluğun önlemden fazla asayiş niyeti ile uygulama yanlılığı çok sık yapılmakta. Bu da doluluğun nedenlerinden biri. Türkiye’deki cezaevleri asılda 10 tane hatayla ilgili mahkumiyet ve tutuklamalar münasebetiyle doluyor. Bunlardan birinci sırada uyuşturucu unsurla ilgili kabahatler var. Bu kabahatten infaz kurumlarında olan kişi sayısı Aralık 2022’de 130 bini geçti. Niçin bu türlü oldu? Zira biz ‘Bonzaiyle gayret edeceğiz’ diyerek uyuşturucu kullanıcılarının cezalarını arttırdık. Daha evvel Türk Ceza Hukuku ıslahatının uygulamaya geçtiği yıllarda kullanıcılar için temel uygulama tedavi ve terapiydi. Sonra bundan vazgeçildi, cezalandırma ve cezaları arttırma yoluna girildi. Her ay binlerce uyuşturucu husus kullanıcısı tutuklanıyor. Kullanıcı kişi kendi sıhhatini düşünmüyor, kendine ziyan veriyorsa devlet onu mahpusa atmamalı. Tedavisi var, terapisi var. Bilimsel yaklaşımı benimseyen tüm ülkeler bu yola gitmiştir. Devlet asıl uyuşturucu husus ticaretini örgütlü bir formda yapanlarla uğraşmalı. Biz kullanıcılar ile uğraşıyoruz. Artık tedavi ve terapi yetine cezalandırma siyaseti devam ettiği sürece her yıl bir cezaevi inşa etmemiz lazım. Hâlbuki biz uyuşturucu unsur kullanıcılarına karşı tedavi ve terapiye geçsek ve cezalandırmayı kaldırsak cezaevi nüfusu çabucak kıymetli ölçüde azalacak.

Tutuklama, Türkiye’de her periyot bir manada terbiye etme biçimi olmuştur. Bu kadar ıslahat yapıldı, tutuklama bir terbiye, bir asayiş sağlama önlemi olmasın diye lakin oluyor maalesef… Türkiye’nin sorunu budur. Evvel çok güzel ıslahatları yapar. Ondan sonra rafa bunları koyar, hiç uygulamaz. Onları yani hukuku raftan indirip uyguladığımız vakit bu sıkıntılar çözülür.

‘SUÇU ÖNLEYEN ADİL CEZA VERİLMESİ VE TESİRLİ İNFAZ EDİLMESİDİR’

Siz yürürlükteki Ceza Kanunu’nun mimarlarından birisiniz. Bu tip af düzenlemeleri ceza kanunlarını da işlevsizleştirmiyor mu?

Gelişi hoş aflarla adalet duygusu zedeleniyor. Cezasızlık algısı doğuyor. Yolsuzluklar, şiddet cürümleri yüksek ülkemizde. Lakin ne oluyor? Afların da tesiriyle, toplumda ‘Suç işleyenin yanına kâr kalıyor’ niyeti hakim oluyor ve hukuka duyulan inanç azalıyor. Cezanın önleyici tesiri, bir kişiyi adil yargılayıp, kusuru ile orantılı olarak adil ceza verilmesi ve tesirli bir formda infaz edilmesiyle olur. Toplum, ‘Suçlar aydınlatılıyor, hak ettiği ceza veriliyor ve infaz ediliyor’ derse asıl caydırıcı olan ve kabahati önleyen budur. Fakat bizim mevcut sistemde yalnızca hatalar değil her alanda af var. Trafik cezaları, vergi, sigorta primi asla ödenmiyor. Zira af çıkacağı biliniyor. Kanunlara hürmet duyup ödeyenler azınlıkta kalıyor. Af çıkmayan hiçbir alan kalmadı. Çeşitli cürümler işlenerek, kamu makamlarının bilgisi dahilinde Türkiye’de kaçak yapılaşma devasa boyutlulara ulaştı. Sonra ne oldu? İmar affı çıktı ve sonuçlarını sarsıntıdaki büyük kayıp ve yıkımlarda gördük.

‘HUKUK ARDINIZDAN GELİR’ DİYENLER HUKUK VE CEZA SİSTEMİNİ ÇÖKERTTİ’

En yetkili ağızlar ‘Hukuk ardınızdan gelir’ dedi…

‘Hukuk ardınızdan gelir’ diyenler, polise ‘Kırın bacaklarını’ diye buyruk verenler hukuk ve ceza adaleti sistemini çökerttiler Türkiye’de. Türkiye, dünyada en çok şiddet kabahatleri işlenen ülkelerden biri haline geldi. Cezaevleri de kapasite olarak o kadar yetersiz hale geldi ki, daima olarak cezaevi inşa eder hale geldik. Kanunlarımızı yanlışsız ve tesirli olarak uygulamıyoruz. Adil yargılanma haklarını hayata geçirmiyoruz.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarına nazaran Türkiye’de çok sayda kişinin özgür bırakılması lazım. Herkesin bildiği isim başta Osman Kavala. Biz AİHM’in kararlarına uyacağımıza, kamu televizyonunda Kavala’yı küçük düşürüp onu hatalı olarak damgalayacak diziler yapıyoruz. Bu bakış açısı ile Türkiye’de cezaevleri boşalır mı? Türkiye’de bu bakış açısı ile ceza adaleti olabilir mi? Artık ceza adaleti sistemi siyasi iktidarların politik çıkarları doğrultusunda kullanılıyor. Örneğin birtakım cezalar veriliyor, Ekrem İmamoğlu üzere kimi siyasetçilere siyasi yasaklar getirilmek isteniyor. Yargı, siyasi rakipleri tasfiye hedefiyle kullanılıyor.

Böyle bir ortamda af çıkartmak hiçbir şeyi çözmeyecektir. Bu yalnızca belirli siyasi çıkarlar için yapılmaktadır. Muhtemelen iktidarı siyaseten güç duruma düşürecek aşikâr kabahatler için tekrar istisnalar yapılacaktır. Adil ve eşit olmayan aflar da çok ziyan verir.

‘ÖRGÜT İSMİNE ŞİDDET KABAHATİ İŞLEMEMİŞSE ÖZGÜR BIRAKILMASI MAKULDÜR’

Uyuşturucu cürümlerinden sonra cezaevlerinde en çok terör hatalarından karar giymiş ya da tutuklanmış şahıslar bulunuyor. Af, terör kabahati mahkumu ya da tutuklularını da kapsar mı? Silahlı harekete karışmamış hükümlü ya da tutukluların yararlanabileceği bir af çıkartılabilir mi?

Sadece örgüte üye olmuş, fakat üyelik dışında hiçbir silahlı taarruza karışmamış öbür kabahat işlememiş binlerce kişi var. Mesela Covid-19 affında münasebet neydi? ‘Salgın var, müsaade verelim dışarı çıksınlar’ dendi. Fakat üyelik üzere hatalar kapsam dışı bırakıldı. Covid-19 virüsü bu insanlara işlemiyor mu? Bu mantıksız bir şey ancak Anayasa Mahkemesi hala bu bahiste bir karar veremedi maalesef. Af, bir toplumsal barış, bir toplumsal uzlaşma projesi biçiminde olmalı, herkesi kapsamalıdır. Terör hatalarında da şayet bir kişi bomba koymuş, silahla hücum yapmışsa kapsam dışı kalabilir. Fakat örgüt ismine öldürme, yaralama üzere bir şiddet cürmü işlenmemişse özgür bırakılabilir. Bu makul olandır.

Aflarda mağdurları unutmamak lazım. Şiddete uğrayan, malı çalınan, dolandırılan yahut cinsel akına uğrayanların mağduriyeti var. Şayet af bir toplumsal barış halinde olacaksa bu mağdurların, bir biçimde isteklerinin, gönlünün alınması lazım.

‘KUTUPLAŞMAYI SÜRDÜREREK TOPLUMSAL BARIŞ SAĞLANAMAZ’

Bu nasıl mümkün olabilir?

Devlet, mal varlığına karşı kabahatlerde affı tazminat şartına bağlayabilir. Çok çeşitli imkânlar var. Yahut devlet kendisi bu mağdurlara belirli takviyeler verebilir. Fakat bu noktada çok kıymetli bir ihtarda bulunmak isterim! Evlenme yoluyla, tecavüzcülere af getirilmesin. Bu bir kaç kere denendi. Artık yeniden dikkatler diğer tarafa çekilip, tecavüzcü ile evlendirme üzere insan onuruyla bağdaşmayan bir uygulama kanunlaşmasın.

Suçu işleyen mağdurun ziyanını tazmin ederse affedilmesi mümkün olabilir mi?

Bu biçimde olabilir. Geçmişte de koşullu aflar olmuştur. Lakin bütün bunların konuşulabilmesi için mağdurların da af masasında olması lazım. Onların da isteklerinin dinlenmesi lazım. Bir de kimileri ‘Biz adil yargılanmadık’ diyor. Bu şahıslar bakımından yapılacak şey af değil, onların adil yargılanmalarını sağlamaktır. ‘Paralel yapı’ devrinde haksız olarak mahkum edildiğini söyleyenleri af kapsamına sokmak değildir gerçek olan. Onları adil bir halde yargılamaktır.

Sistem bunun altından kalkabilir mi? Büyük bir yük değil mi?

Elbette kalkabilir. Cezaevlerini doldururken yapılan yanılgılardan dönülünce on binlerce kişi mahpustan çıkacak. Af konusunda iktidarla muhalefetin bir ortaya gelerek dürüst bir biçimde toplumun tüm bölümlerini buna dahil edilerek yol alınabilir. Bu formda bir toplumsal barış projesi geliştirilebilir. Lakin artık bu kadar kutuplaşmış bir ülkede şubat ayındaki zelzelelerde bile bir ortaya gelinemediğini gördük. Bu kutuplaşmayı sürdürerek bir toplumsal barış projesi olamaz. Öncelikle bu ortamın düzeltilmesi, hukuka dönülmesi lazım.

‘SİYASİ İKTİDARIN İSTEDİĞİ ŞAHISLARIN MAHPUSTAN ÇIKMASI SAĞLANDI’

Terör ile suçlanan muhaliflerin bu kapsamda kıymetlendirilmesine yönelik bir siyasi irade görebilir miyiz sizce?

Siyasi iktidar yetkisini kullananların, toplumun geniş kesitlerini terörist diye suçlaması zati en başta yapılan yanlış. Buradan nasıl bir toplumsal barış çıkacak? Bu ortamda barışa hizmet eden bir af yapılamaz ki. Covid-19 affında gördük; siyasi iktidarın istediği muhakkak bireylerin mahpustan çıkmasını sağlayacak bir düzenleme yapıldı.

2020’de yapılan düzenleme, Alaattin Çakıcı’yla anılıyor…

Mesele şu isim yahut bu isim aftan yaralanmasın değil. Ancak af olacaksa eşitlik unsuruna uygun olsun, toplumsal barışa ve adalete hizmet etsin. Fakat maalesef aflarda topluma söylenenler ile art plandaki durum öbür oluyor. Topluma baht mahkûmlarını affediyoruz üzere şeyler söylenir, teröristler yararlanmayacak denir lakin art planda bir bakmışsınız, iktidarın uygun gördüğü yararlananlar vardır ve onlar da gözden ırak tutulur. Aftan evvel mevcut kanunların gerçek uygulanmasını, adil yargılamalar yapılmasını ve yargı bağımsızlığını sağlamak gerekiyor. Ancak her şeyden evvel AİHM’in kararlarını uygulayıp insanların hür bırakılması lazım. Siz daha anayasanıza, kanunlarınıza nazaran yapmanız gereken şeyi yapmıyorsunuz sonra da af diyorsunuz. Bu türlü yaparsanız, bu gerçek manada bir af olmaz birilerini kurtarmak olur.

‘CEZAEVLERİNİ DOLDUR BOŞALT UYGULAMASI OLUR’

Osman Kavala’yla tıpkı belgede yargılanan Can Atalay milletvekili seçildi lakin hala tutuklu. Atalay’ın tahliye edilmemesiyle ilgili ne düşünüyorsunuz?

Daha evvel benzeri durumlarda Anayasa Mahkemesi ‘Bu beşerler hür bırakılmalı’ demiş ve bu uygulanmış. Fakat artık ne oluyor? TBMM Lideri topu Yargıtay’a atıyor. Ne oldu da içtihat Can Atalay için uygulanmıyor? Asıl sıkıntı bu. Bunları düzeltmeden çıkarılacak af, art planda yalnızca birilerini kurtarmaya yöneliktir. Af olacaksa iktidar muhalefet bir ortaya gelip evvel yargı bağımsızlığını, adil yargılanmayı sağlayacak adımlar atılmalı. Yargı yoluyla Siyasi yasaklar getiren uygulamaların önü kesilmeli. Bu yasaklara yola açan kanunlar değişmeli. Bu türlü adımlar atılmadan, iktidar muhalefet anlaşıp af yaparsa, bu anayasaya ve hukuka karşı hilelere onay verilmiş olur.

Selahattin Demirtaş ve birçok HDP’li siyasetçinin tutukluluk halleri devam ediyor…

Evet, tüm bu örnekler için mevcut AİHM kararları uygulanır ve beşerler, ‘Türkiye hakikaten tekrar hukuk devleti rayına geçti’ der ve ondan sonra af, 100. yılda nitekim büyük bir toplumsal barış, birlik, dirlik projesi haline gelir. Lakin af, toplumsal barış, birlik ve dirlik için yapılacaklardan sadece biridir. Kapsamda yukarda değindiğim bahislerde olmalı. Aksi takdirde af, yeniden bir cezaevlerini doldur boşalt uygulaması olur.

Ayşegül Cora, eşi Hasan Cora tarafından sokak ortasında 6 kurşunla infaz edilmeye çalışıldı ve ağır yaralı kurtuldu. Saldırıyı düzenleyen Hasan Cora 17 yıl mahpus cezasına çarptırıldı, bu ceza onandı, şu anda infaz ediliyor. Affın Hasan Cora üzere örnekleri de kapsaması durumunda devlet Ayşegül Cora’yı nasıl koruyacak?

Böyle çok örnek var. Biz İstanbul Sözleşmesi’nden çıktık. Aslında tam olarak uygulamıyorduk. Kontrata nazaran, bu türlü bir durumda fail mahpustan çıkıyorsa boşandığı, boşanma evresinde olduğu eşi ya da takıntılı olduğu şahsa bu durumun haber verilmesi gerekiyor. İstanbul Sözleşmesi’nde bununla ilgili çok sayıda önlem vardı. Bunların hayata geçmesi ve 6284’ün tam olarak uygulanması gerekiyordu. Lakin Türkiye’de İstanbul Sözleşmesi’nden çıktıktan sonra bayana karşı işlenen cürümlerden mahkûm olan çok sayıda kişi dilekçe verdi ve ‘Beni hür bırakın, artık mukaveleden çıktık’ dedi. Yani mukaveleden çıkmak bir güya bayana karşı şiddet cürüm olmaktan çıkmış ve devlet artık müdahale etmeyecekmiş üzere bir zihniyete yol veriyor.