Hatay izlenimleri: Zelzele, iktidarın kemik oyunu çok sarsmadı

Burcu Özkaya Günaydın

HATAY – Hatay’da gündem; seçim ve zelzele olarak iç içe ilerliyor. Maraş merkezli zelzelelerde resmi sayıya nazaran 50 bin kişi hayatını kaybederken, Hatay için resmi bir sayı açıklanmadı. Zelzelenin birinci haftası Hatay Büyükşehir Belediye Lideri Lütfü Savaş, katıldığı bir yayında sarsıntıda 20 bin kişinin hayatını kaybettiğini söyledi.

İKTİDARA KENDİ SEÇMENİNDEN REAKSİYON YOK

400 binden fazla insanın zelzeleden ötürü kenti süreksiz olarak terk ettiği Hatay’ın kent dışındaki seçmen sayısının 200 bin civarında olduğu varsayım ediliyor. Kent dışına çıkanlar oy kullanmak için dönmediği takdirde milletvekillerinin partiler ortası dağılımı çok değişecek. Hatay’ın seçim günlüğüne girmeden 2018 seçimlerinde hangi parti, ne kadar oy alarak kaç vekil çıkardı, bir göz atalım.

2018 seçimlerinde 11 milletvekilli olan Hatay’da; MHP ve AK Parti’den oluşan Cumhur İttifakı, dördü AK Parti, ikisi MHP olmak üzere altı vekil çıkardı. CHP, GÜZEL Parti, SP’den oluşan Millet İttifakı; CHP oylarıyla dört vekil çıkarırken, bu iki oluşumun dışında kalan HDP bir vekil çıkardı. Zelzelenin etkilediği Adıyaman’da, Maraş’ta, Urfa’da olduğu üzere Hatay’da da sarsıntının birinci günlerinde iktidara kendi seçmeninden duygusal reaksiyon vardı, lakin şu an bu manada önemli bir reaksiyon görülmüyor.

Hatay’da AFAD çadır kentlerinin dışında mahallelerdeki boş topraklarda, parklarda yurttaşların dayanışma ağlarıyla kurduğu çadır alanları var. Antakya Asri Mezarlığı tarafında İdeal Ocakları tarafından kurulan çadırkent de resmi olmayan çadır alanlarından. Burası genelde AK Parti- MHP seçmeninin ağır kaldığı bir çadır alanı. Birçoklarının konutu tam yıkılırken, kimisinin de ağır ve orta hasarlı. Burada kalanlar ortasında enkazdan saatler sonra çıkanlar da var. Çadırkenttekiler, kendi tanıklıklarına dayanarak Hatay’da 20 binden fazla kişinin hayatını kaybettiğini söylüyor. Dava Ocakları’nın yeme-içme, hijyen olmak üzere birçok meselelerini çözdüğünü, önümüzdeki süreçte en büyük sorunun sıcaklarla birlikte sinek ve haşere olacağına dikkat çekiyorlar.

‘EVLERİ YAPARSA REİS YAPAR’

Böyle büyük bir felaketin yarası hala kabuk tutmamışken, seçimi sormak, konuşmak çok güç olsa da gerekli. “Evlerin bir senede yapılacağını düşünüyor musunuz?” sorusundan mevzu çabucak seçime geliyor. Bu çadırkentte konuştuğum bir depremzede, meskenlerin bir senede yapılacağına düşünüyor. “Neden?” diye sorduğumda ise şu cevabı alıyorum: “Çünkü yaparsa reis yapar, güveniyorum. Hatay’da herkes muhalif değil. Sarsıntının birinci vaktinde uyum sorunu yaşandı. Onda da Hatay Valisi’nin yanılgısı var. Hatay’ın yıkıldığını bildirmedi. Aslında vazifeden alınarak, vekil adayı gösterilmeyerek cezalandırıldı. Haberleri olunca da buraya her türlü yardım geldi. Artık ‘Evleri yapacağım’ diyor, yapar ben inanıyorum. Ondan diğer kimsenin de bu yıkımı toparlayacağını düşünmüyorum. Karşısında oy verebileceğim kimse de yok.”

Yine birebir bölgede yaşayan konutu ve işyeri, yıkılan diğer bir depremzede Tayyip Erdoğan’a oy vereceğini, iktidarın kusurları olsa da hala en güzel seçenek olduğunu düşünüyor. Hükümetin evvel konut, sonra işyerleri için de adımı olacağını anlatan bir depremzede, “Tabii bir şeylerin daha süratli olması için hem belediyenin hem iktidarın birebir partiden olması lazım. Ben Erdoğan niçin yapar diyorum; tek karar verici, dağılma yok. Burada da o denli olsa işler daha süratli olur” diyor.

MUHALİFLER MESKENLER KONUSUNDA KAYGILI

Defne ilçesinde de AFAD’ın dışında vatandaşların kendi gayretleri ve gönüllülerin dayanağı ile kurduğu çadır alanları çok fazla. Bu bölgeden pek kimse AFAD çadır alanına ya da konteyner kente gitmedi. Mahallesindeki parka, konutunun önüne yahut yakındaki köyüne çadırını kurdu. Haliyle Defne’de resmi olmayan çadır da fazla.

6 Şubat zelzelesinde büyük hasar alan Defne’de, 20 Şubat’ta meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki sarsıntıdan sonra neredeyse sağlam bina kalmadı. Bu çadır alanlarından birine konuk oldum. Defne’de daha çok muhalif kesitten insanların kaldığını söyleyebiliriz. Bu bölgede daha çok CHP, İYİP, TİP, Yeşiller ve Sol Parti seçmeni var. Bu bölgede iktidara çok ağır bir öfke hakimken, tıpkı vakitte da tedirginlik var. Bilhassa muhalif kesimde bir daha konutlarını alamayacaklarına ait bir tedirginlik hakim. Alışılmış bunda kent merkezinin yer probleminden ötürü boşaltılıp, konutların dağ eteklerinden indirileceği söylentisinin ve net bir açıklama yapılmamasının da tesiri büyük. Bununla bir arada herkes reaksiyonunu ortaya koymak için seçimi bekliyor.

SEÇİMDEN SONRA YEMEK SIKINTISI

Antakya’ya bağlı Küçükdalyan bölgesinde bir mahalleyi ziyaret ettim. Burası Alevi nüfusun ağır olarak yaşadığı bir mahalle. Konutları yıkılan beşerler kendi uğraşlarıyla çadır alanı yapmışlar. Sarsıntıdan evvel de komşu oldukları için herkes birbirini tanıyor. Bu çadır alanı da dahil birçok noktaya Memleketler arası yardım kuruluşu Word Kitchen (Dünya Mutfağı) yemek dağıtımı yapıyor. Benim çadır alanında konuştuğum süreçten birkaç gün sonra (Ramazan’ın son haftası) Word Kitchen alandan çekilecekti. İnsanları en büyük sorunu “Biz yemeği artık nerden alacağız?” konusuydu.

Seçimden sonra Hatay’da baş gösterecek en değerli mevzulardan biri de resmi olmayan çadır alanlarının yemeğe erişimi. Kimin yanına otursam herkesin bir kaybı var. Konutu, eşyayı kimse söylemiyor zati, can kaybı yoksa ‘kaybım yok’ diyor. Eşini kardeşini, eltisini kaybeden kendi de son anda mevtten kurtulan bir depremzede, hem çok akrabasını kaybettiğini, hem de çok fazla hayvanının öldüğünü söyledi. Bayramdan sonra kızının düğününün olacağını fakat buruk olduklarını anlattı: “Kızımın tüm çeyizi binada kaldı, çıkaramadık. Her şey bir yana tüm sevdiklerimle, akrabalarımla hoş bir düğün yapmak isterdim. Olmadı, çok üzgünüz.”

‘MÜDAHALEYLE VEFATLAR ENGELLENEBİLİRDİ’

Bu çadır alanında kalan depremzedeler meskenlerinin bir yıl içinde yapılacağına inanmıyor. Alevi bölümün oyunun rengi CHP, Yeşil Sol ve TİP ekseninde. Muhalif kesim, günlerce unutulduklarını, sevdiklerinin enkaz altından gelen sesleriyle vefatlarına şahit olduklarını belirtiyor ve geç müdahaleden iktidarı sorumlu tutuyor. Bir depremzede “Ölüm Allah’ın buyruğu, zelzele Allah’tan geldi, sarsıntı engellenemezdi ancak süratli müdahale edip vefatları engelleyebilirlerdi. Hala mezar taşı bulamayan beşerler var, hala enkazdan beşerler çıkıyor. Bu yaşadıklarımızı düşününce AKP’ye oy vermem” diyor.

Yüzde 90’ı Alevi olan Samandağ’da hiçbir vakit sağ partiye çok fazla oy çıkmaz. Sarsıntıda ağır yara alan Samandağ’da halk öfkeli. Meskenleri yıkılan, çadırlarda kalan beşerler, sarsıntının şokunu atlatamadan molozların çadır alanlarına dökülmesi problemiyle karşı karşıya kaldı. Ömür nöbeti tutarak sık sık hareket yapan Samandağlılar, “Depremden sağ kalanlar, tozdan ölecek” diyor. Samandağ’daki bu acı ve öfke sandığa da iktidar aleyhine yansıyacak üzere görünüyor.

CHP: MAKSAT ALTI MİLLETVEKİLİ

Hatay’da partiler, moloz, yıkım, çadırların ortasında seçim çalışmalarını sürdürüyor. Kent genelinde her vakit düzgün bir taban oyu olan CHP, bu seçim amacını yükseltti. CHP Defne İlçe Lideri Akın Parlakyıldız, maksatlarının altı vekil olduğunu söyledi. 17 Mayıs’a kadar havaalanı kapatılan kente giriş karayolundan sağlanacak. Mersin başta olmak üzere birçok noktadan dışarıdaki seçmenleri için otobüs kaldıracak olan CHP, seçmeni kente erken getirmeyi planlıyor.

2018 seçimlerinde HDP 108 bin oyla Barış Atay’ı Meclis’e göndermeyi başardı. Bu sene seçime ardılı olan Yeşiller ve Sol parti girecek. Hatay’da Yeşiller ve Sol Parti üyeleri, bir vekilin garanti olduğunu ikincide ise zorlanabileceklerini söylüyor.

Alevi seçmenden oy alacak bir öteki parti TİP. TİP’in Hatay adayı Seyahat direnişi avukatlarından Can Atalay. Mevcut milletvekillerinin canlı telaffuzları ile genç bölümü etkileyen TİP, sarsıntı sürecinde Hatay’a birinci yardım getiren partilerden olduğu için de halkın gözünde puan kazandı. Lakin başka liste çıkardığı için oyların bölüneceğini düşünen ve bu yüzden TİP’e reaksiyon gösterenler de mevcut.

DEPREM AK PARTİ’Yİ ÇOK SARSMADI

AK Parti-MHP ittifakının oy aldığı kısmın büyük bir kısmı öteki kente gitmedi. Bu nedenle gündemlerinde seçmen getirmek yok. Çadırkentler, köy, mahalle ziyaretleri olmak üzere seçim çalışmaları sürüyor. 2018 seçimlerinde beş vekili olan AK Parti, vekil sayısını korur mu bilinmez lakin bölgede büyük oranda sarsılmayacağa benziyor. Zira sağ partilere oy veren depremzedelerin büyük kısmı Hatay’ın süratle inşasının yolunun tekrar sağ partilerden geçtiğine inanıyor.