Karadeniz rant kurbanı: ‘Afetlerin sebebi yanlış yapılaşma’

TRABZON – Karadeniz Bölgesi bilhassa son 10 yılda yaz mevsimlerinde sellerle boğuşuyor. Yaşanan her afet sonrası gerekli tedbirlerin alınacağı söylense de her yıl afetler bölgede can ve mal kayıplarına sebep oluyor. Derenin taşkın alanında yapılaşmaya göz yumulması, dere yataklarının daraltılarak kanallar içerisine alınması, yol üretimi üzere münasebetlerle derenin akış istikametinin değiştirilmesi, sayıları epey artan Hidroelektrik Santralleri (HES) ve iklim değişikliği Karadeniz Bölgesi’nde afetleri artıran nedenler olarak açıklanıyor.

Bölgede yakın vakitte meydana gelen sellerde 2016 Ordu’da 4, 2019’da Trabzon’un Araklı ilçesinde 8, 2020’de Giresun’un dereli ilçesinde 11, 2021 yılında Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde 65, son olarak geçtiğimiz hafta sonunda Orta ve Batı Karadeniz vilayetlerinde meydana gelen sellerde ise toplamda 3 kişi hayatını yitirdi.

‘AFETE YOL AÇAN UYGULAMALARA SÜRAT VERİLDİ’

Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Mimarlar Odası Lideri Eyüp Muhçu, Türkiye’de tabiat olaylarının çarpık yapılaşma, yanılgılı yatırım kararları ve teknik kurallara uygun olmayan altyapı ve projelerle süratle afete dönüştüğünü söyledi. Afetlerden en çok etkilenen bölgelerden birinin Karadeniz Bölgesi olduğunu belirten Muhçu, bölgenin yüksek yağış almasının sele dönüşmesinin sebebi olarak tabiata yanlış yapılan müdahaleler olduğunu vurguladı.

Vadilere, dere yataklarına, yamaçlara, kıyılara şehircilik prensiplerine alışılmamış olarak yapılan binaların afete davetiye çıkardığını kaydeden Muhçu, bölgede Karadeniz Kıyı Yolu projesiyle sel felaketlerinin daha çok arttığını söyledi. Muhçu, yaşanan kayıplara karşın afete yol açabilecek uygulamalara devam edildiğini belirterek “Yaşanan her afetten sonra bilhassa ilgili bakanlıklar acil bir grup tedbirlerin alınacağı istikametinde açıklamalar yapmaktadır. Buna rağmen hiçbir tedbir alınmadığı üzere bilakis afetlere neden olacak uygulamalara sürat verildiğini gözlemliyoruz. TOKİ’nin dere yataklarında birtakım yapılar yapıldığını görüyoruz” dedi.

Belediyelerin Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile iş birliği içerisinde vadilerin yine imara ve yapılaşmaya açıldığını lisana getiren Muhçu, “Daha evvel Giresun’un Dereli ilçesinde yıkılan binalar yerine TOKİ’nin inşaatlar yaptığını gördük. Artık de Sürmene’de tıpkı uygulama yapılıyor. Afet riskiyle karşı karşıya olan dere yataklarında olan bir kadro yerleşim alanlarının acil tedbirler çerçevesinde tahliye edilmesi ve risklerin azaltılması gerekirken bu yapılaşma varlığını devam ettiriyor, hatta daha fazla yapı yapılması için birtakım kararlar alınıyor” kelamlarını kullandı.

Eyüp Muhçu

‘İKTİDAR KARADENİZ’İ AFET BÖLGESİ’NE ÇEVİRDİ’

2012 yılında Orta ve Batı Karadeniz’de meydana gelen sel felaketinin akabinde ortadan geçen 11 yılda hiçbir tedbir almadığını ve bilakis afetleri artıracak uygulamaların hayata geçirildiğini lisana getiren Muhçu, AK Parti iktidarının Karadeniz’i afet bölgesi haline getirdiğini vurguladı.

Afet risklerinin azaltılması için kısa, orta ve uzun vadede yapılacak birçok iş olduğunu söz eden Muhçu, şu kelamları kullandı: “Doğayla uyumlu bir yapılaşma siyasetinin gerçekleştirilmesi gerekir. Tabiata meydan okuyan, tabiat olaylarını dikkate almayan yaklaşımların sonucu afetle sonuçlanır. İlgili kurumların birtakım tedbirler alındığını sav etmeleri gerçekle bağdaşmıyor. Şayet tedbir almak istiyorsanız dere yataklarında, sel bölgelerinde, kıyılarda ve dolgu alanlarında yapılaşma katiyen kelam konusu olmaması gerekir. Bütün bu gerçeklere karşın siz afet bölgelerinde yapılaşmalara müsaade veriyorsanız afet riskini davet ediyorsunuz demektir. Münasebetiyle ‘biz tedbir alıyoruz, afet yaşanmayacak’ argümanlarının gerçek olmadığını bölgede yaşanan çok sayıda afetle örnekleyebiliriz.

2019’da Araklı’da yaşanan sel felaketinde 8 kişinin hayatını kaybetti.

Türkiye’de pek çok yerde dere ıslah çalışmaları yapılıyor. Bu ıslah çalışmaları afet risklerini artıran özellikler taşıyor. Dereler su taşkınlarına sebep olabilecek birtakım kanallar ya da borular içerisine hapsediliyor, dere yatakları daraltılıyor. Bu nedenle yapılan kanallar tıkanıyor, yaşanan seller etrafa ziyan veriyor. Bunun tipik örneklerinden biri Bayburt’taki Çoruh Irmağı’nın kanal içine alınması. Gelecekte Çoruh Irmağı’nın Bayburt kent merkezini sular içerisinde bırakması ve kente büyük ziyanlar vermesi kelam hususudur. Yıllardır yaptığımız müracaatlara itirazlara karşın hem merkezi, hem mahallî idare ikazlarımızı dikkate almadı.”

5 YILLIK YOL BİRİNCİ SELLE ÇÖKTÜ

Geçtiğimiz hafta sonunda Orta ve Batı Karadeniz’de tesirli olan sel sonrası karayollarında yaşanan çökmeler, mühendislik uygulamalarının teknik prensiplere uyulmadan yapıldığını da gözler önüne serdi. Bilhassa Ordu’nun Mesudiye ilçesinde Karadeniz-Akdeniz otoyolunda tünel girişinde Çaplayan Deresi’nin taşması sonucu birinci olarak menfezler dereye uçarken, sonrasında ise asfalt yol çöktü, yolda ulaşım kapandı. İmalinin üzerinden şimdi 5 yıl geçen yolda yaşanan felaket iktidarın yapılaşma siyasetlerinin eleştirilmesine neden oldu.

Mesudiye’de yaşanan çökme olayını da kıymetlendiren Muhçu, yolların teknik kurallara uygun olarak yapılmadığı, denetlenmediği, işin ehli olmayan firmalara verildiğini lisana getirdi. Muhçu, “Özellikle ağır yağmur sonrası yol çökmesi ve bir ekip altyapı projelerinin tahrip edilmesinin nedenlerinin teknik kurallara ters olması, projelerinin yanılgılı olması, uygulamada yapılan yanlışlardan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Kamu kontrolünün ise büsbütün devre dışı bırakılarak teknik kurallara muhalif olarak yapılan yol inşaatlarının kabul edildiği ödemelerinin yapıldığı görülmektedir” dedi.

‘UYARILARIMIZ DİKKATE ALINMIYOR’

“Yol, altyapı ve kentleşmeyle ilgili karar süreçlerinin hiçbir kademesinde meslek örgütleri ve hususla ilgili uzman kişi ve kuruluşların görüşleri alınmıyor” diyen Muhçu, “Bu nedenle yanılgılı yerleşim, yatırım ve proje kararlarının iptali emeliyle hukuk davaları açmak zorunda kalıyoruz. Hukuk davaları sürecinde mahkemenin verdiği yürütmeyi durdurma ve iptal kararı ise yok sayılarak yanılgılı uygulama ve projelerin imaline sürat verilmektedir. Tüm bu süreç sonunda tabiat olaylarının afete dönüştüğü, can ve mal kaybının yaşandığını görüyoruz” tabirlerini kullandı.

‘TRABZON’DA SEL BÖLGESİNE KONUT YAPILIYOR’

Trabzon’da tüm ihtarlara karşın yeni otogar Değirmendere Vadisi’nde dere yatağına yapıldı. Eski otogar alanı ise yüksek katlı yapılaşmaya açıldı. Mimarlar Odası olarak bu karara karşı dava açtıklarını tabir eden Muhçu, şunları söyledi: “Trabzon Büyükşehir Belediyesi mahkemeye verdiği cevapta bölgenin su altında kalabileceğine dair ilgili kurumlarının raporları karşısında yüksek bina yaparak daha az sayıda konutun sele maruz kalmasını sağlayacaklarını, az katlı bina ile daha çok iş yerinin su baskınına maruz kalacağı üzere akıl ve bilim dışı bir savunmayı yazıp mahkemeye sunabilmektedir. Kelam konusu bölge DSİ Genel Müdürlüğü ilgili kamu kurumlarının raporları doğrultusunda sel bölgesidir. Bu bölgede yapılaşma kararlarının alınmaması gerekir. Siz yapılaşma kararı aldıktan sonra ne yaparsanız yapın buradaki yaşanacak afeti ortadan kaldıramazsınız.”