yerli araba fakirin sitesi oyun hilesi otomobil sitesi teknoloji sitesi magazin sitesi alexa hileleri ilksite zengin sitesi birincisite aksaray sondakika bilecik sondakika bolu sondakika artvin sondakika edirne sondakika hatay sondakika izmir sondakika kilis sondakika konya sondakika mersin sondakika ankara hastabakıcı kocaeli sondakika mugla sondakika rize sondakika yalova sondakika karabuk haberleri diyarbakir haberleri hakkari haberleri afyon haberleri duzce sondakika mardin haberleri ankara sondakika burdur haberleri kuşadası escort sakarya haberleri tokat haberleri trabzon haberleri kayseri sondakika adana haberleri antalya sondakika samsun haberleri amasya haberleri aydin haberleri ordu haberleri denizli haberleri mani sasondakika bursa haberleri webgelişim teknokentim teknolojiyi olaypara script indir warez script indir warez tema indir warez script tema indir warez theme indir ücretsiz warez theme indir ücretsiz script indir arayüzweb gaziantep haberleri gaziantep haber merkezi deneme testi
a
istanbul organizasyon evden eve taşımacılık, gaziantep organizasyon, gaziantep evden eve taşımacılık, evden eve taşımacılık, gaziantep evden eve taşımacılık, evden eve taşımacılık, gaziantep evden eve taşımacılık, gaziantep evden eve taşımacılık, gaziantep evden eve taşımacılık, gaziantep evden eve taşımacılık, evden eve nakliyat, gaziantep asansörlü taşıma, gaziantep evden eve taşımacılık, gaziantep organizasyon, gaziantep organizasyon, gaziantep organizasyon, gaziantep organizasyon, gaziantep organizasyon, gaziantep organizasyon, gaziantep palyaço,

Zelzele bölgesinde kentsel dönüşüm: ‘Bugün hayal ettim, yarın kurdum biçiminde yapılamaz’

Pınar Can

6 Şubat’ta meydana gelen Maraş merkezli sarsıntılardan etkilenen kentlerden biri de Diyarbakır’dı. Diyarbakır kent merkezi ve ilçelerinde çöken 1’i boş, 7 binanın enkazında arama kurtarma çalışmaları 13’üncü günde sonlandırılmış ve zelzele nedeniyle 409 kişinin hayatını kaybettiği açıklanmıştı. Lakin Diyarbakır’da hasarlı binalar da vardı.

Diyarbakır Kent Dayanışma Platformu, Diyarbakır’da 3 bin 252 adet binanın ağır hasarlı olduğunu tespit etmişti. Bu binaların yıkımına başlandı. Lakin ağır hasarlı binalar kentte öbür meselelerin gündeme gelmesine neden oldu.

Depremlerden çabucak sonra gündeme gelen tekrar inşa sıkıntılarını, kentsel dönüşümü ve bu sürecin bir ranta dönüşme riskini Diyarbakır Kent Plancıları Odası Eşbaşkanı Çekdar Taşkıran’la konuştuk.

Taşkıran “2000 yılı öncesinde inşa edilen yapılar değil, yeni sarsıntı yönetmeliğinden sonra, meslek odalarını pasifleştirip yapı kontrol şirketlerini daha çok işine sokup süreci mahallî idarelerin kararına bıraktıktan sonra inşa edilen binalar çöktü” diyor.

‘İMAR BARIŞI DEĞİL, SEÇİM ÇALIŞMASI’

Diyarbakır Kent Dayanışma Platformu’nun açıkladığı sayıya nazaran 3 bin 252 adet binanın ağır hasarlı olduğunu ve yıkılmaya başlandığını biliyoruz. Şu an için yıkılacak binalarla kentsel dönüşüm alanları çakışıyor mu? Sizce yeni bir rant sıkıntısı gündemde mi?

Çekdar Taşkıran

Çok kısa müddette bir inşaat çalışmasına başlanacağı söyleniyor. Kent planlamaları ‘Bugün hayal ettim, yarın kurdum’ biçiminde yapılamaz. Uzun erimli bir süreç gözetilmelidir. Bir planlama hiyerarşisi vardır. Evvel sorunlar, tehditler, potansiyellere dair tahliller yapılır. Daha sonra büyük ölçekte modeller ve stratejiler belirlenir. Bu bağlamda etraf nizamı planları yapılır. Daha sonrasında nazım imar planları yapılır. Son olarak da uygulama imar planları çizilir. Bu hiyerarşinin rastgele bir yeri bozulursa birbiriyle konuşmayan planlama unsurları çıkar karşımıza. Ve sonrasında ismi zelzele olmaz, ismi bizim için katliam olan, imar barışı denilen uygulamalar yapılır. Yahut ismi imar barışı olmaz, ismi seçim çalışması olur.

Aslında, böylesine bir yıkım yaşandığı vakit birinci etapta bakmamız gereken durum konut stoğu ve nüfus ilgisi. Zira zelzeleden Türkiye nüfusunun yüzde on altısının etkilendiğini biliyoruz. On üç milyona yakın beşerden bahsediyoruz.

Yıkımın yaşandığı alanların zelzele bölgesi olduğunu artık unutmadan yer bilimsel çalışmaların yapılması, canlı fay üzerinde ve yakınında yeni yerleşim yerlerinin olmamasına dikkat edilmesi gerekiyor. Canlı fay belirlenen alanlarda fay sakınım bandı uygulamasına geçilmeli. Esasen yer bilimsel çalışmalar yapılmadan rastgele bir inşaat sürecine geçilirse bugün yaşadığımız senaryoyu diğer bir afette tekrar yaşarız. Yeni bir yerleşim bölgesi belirlenecekse de kesinen bir risk alanı olmaması gerektiğini ve bu alanların ormanlar, mera, çayır alanları, tarım alanlarından oluşmaması gerektiğini söylüyoruz.

Bugün kentsel dönüşüm dediğimiz problemin yanlış planlama, yanlış yerleşimler sonucu ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Bu yalnızca köyden kente göç eden nüfusun kendi başına kurguladığı bir sistem değil. Sistemin o insanları kabul etmemesi sonucu o insanların tahlil arama modelidir. Cezalandırma metoduna gidilmemesi gerekiyor. O nedenle ‘siz kaçak yapılaştınız, makûs yapılaştınız, bundan ötürü zelzelesi hak ettiniz’ denilemez. Bu işin sorumlusu tek başına bu beşerler değil. Bu beşerler orada hayat alanlarını kurduktan sonra kurumlar tarafından elektrik hizmeti, su hizmeti veriliyor. Bu beşerler o yapıların konut vergilerini ödüyor.

‘İNSANLARIN SOSYOEKONOMİK ŞARTLARI UNUTULMAMALI’

Diyarbakır’daki kentsel dönüşüm çalışmaları Sur’daki çatışma sürecinden sonra başladı. Sonrasında silsile halinde devam etti. Bağlar Kaynartepe’de, Fis Kaya’da, Benusen Mahallesi’nde yapıldı. O bölgede yaşayan beşerler sıhhatsiz etraf şartlarında yaşıyor, yanlışsız. Kullandıkları yapılar mimarlık mühendislik faaliyetlerine uygun yapılar değil. Bu türlü bir gerçeklik var. Lakin bu insanların kentsel dönüşümden sonra emsal bir şarta itilmemesi için o bölge için tasarlanacak olan bir modelle o bölgede tutulması gerektiğini savunuyoruz. O insanların mevcut sosyoekonomik şartlarının unutulmaması gerekiyor.

Kendi ailem üzerinden örnek vereyim. Yıllarca Suriçi’nde yaşadılar, son birkaç yıldır apartman-site hayatının içindeler. Apartmana geçene kadar aidat parası, kapıcı parası, doğalgaz faturası ödememişlerdi. O sosyoekonomik seviyedeki beşerler için bunların hepsi yeni maliyetler. Bir mühlet sonra bu maliyetleri kaldıramayan bir kitle ortaya çıkabilir. Gerçekten Sulukule’de bu durum ortaya çıktı. Toplumsal konut projesi ismi altında yeni bir alan öneriliyor insanlara. Sulukule’den on bir kilometre uzaklıkta. Sonrasında o bölgeye giden beşerler gelirlerine uygun olmadığından ötürü doğalgaz faturalarını ya da aidat paralarını ödeyemediler. Kapıcı parasını veremediler. Çıkmak zorunda kaldılar o alanlardan. Siz insanları bir yerden bir yere taşıyınca yalnızca o insanları taşımıyorsunuz, ömürlerini da taşıyorsunuz. O insanların kent içinde sürdürmek zorunda oldukları ekonomik alışkanlıklar var. Çalışmak zorunda oldukları iş yerleri var. Kentsel dönüşümün tam da bu bağlamda kıymetlendirilmesi gerekiyor. Bu nedenle insanları yerinden etmeden bir model kurgulanması gerekiyor.

İkincisi kentsel dönüşüm alanlarına istihdam da sağlanmalı. O bölgede yaşayan insanların eğitim düzeylerinin, mesleklerinin ne olduğu çok değerlidir. Ömürlerini idame ettirebilecekleri alanları yalnızca barınma alanları olarak düşünmemek gerekiyor. Kültürel alışkanlıklarımız var. O yüzden kimsenin yerinden edilmemesi gerekiyor. Maalesef bizim kentsel dönüşüm modellerimiz yık yerine yenisini yap oluyor. Her bölgenin kendine ilişkin bir kültürel dokusu vardır. Bu kültürel doku yere da işler. Beşerler yerleri tasarlarken kendi sosyoekonomik şartlarına ve kültürlerine nazaran tasarlarlar. Artık bir yeri baştan aşağıya yıkıp tekrar inşa ettiğiniz vakit kültürü, sokak dokusunu, yapılaşma modelini de yok etmiş oluyorsunuz. İyileştirmiyorsunuz. Öldürüp yine diriltecekmişsiniz üzere yaklaşıyorsunuz. Biz bunlara karşıyız. Kentsel dönüşüme karşı değiliz.

‘DEZAVANTAJLI KÜMELER BU KÜLFETİN ALTINA GİREMEYECEK’

Hem Sulukule örneğinde gördüğümüz hem Suriçi’nde gördüğümüz ve artık de depremzedeler için biz şu kadar konut yapacağız dedikleri şey, aslında o insanları borçlandırıp onlara yeni konutlar satmak. Hasarlı binaları tespit ettikten sonra birtakım mutabakat modelleri getirecekler. İşte bu muahede modellerinden en bildiğimiz örnek şu: Sizin konutunuz yüz metrekareydi, otuz yıllık bir binanız vardı. Yüz metrekarenin ünite metrekare bedeli bir lira mesela. E, bir de yıpranmış, otuz yıl boyunca kullanılmış. Oradan da düştük. Yeni yapacağımız yapıların ise ünite metrekare bedeli de üç lira. Diyelim ki konutunuz kentsel dönüşümle yıkıldı. Yeni alacağınız konut için değil eski meskeniniz, eski evinizden en az üç adedin parasını ödeyip alabiliyorsunuz. Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı kümeler zati bu külfetin altına giremeyecektir. Bu sebepten birçok insan örnek kamulaştırma modeliyle yalnızca yıkılan konutunun parasını talep edecek. Ve o konutun yıpranma hissesi düşüldükten sonra fiyatı alıp kendine öbür bir alan bulmaya çalışacaktır. Ya da birçok beşere o yeni inşa edilen alandan yer verilemeyecektir. Artık bu türlü bir senaryoyla karşılaştığımızda yeni kentsel dönüşüm alanlarının ortaya çıkmasına kapı açıyoruz.

İdealde olması gereken şudur: Kira ve fatura bedellerinin bir hanenin gelirinin yüzde otuzundan daha fazla olmayacak biçimde olması gerekir. Hane gelirinin 8 bin 500 lira -asgari ücret- olduğunu düşünelim. Bunun yüzde otuzu 2 bin 800 lira. Bugün Diyarbakır’da baraka tutamazsınız bu fiyata hele ki sarsıntıdan sonra. Bu türlü bir gerçeklik varken bu beşerler diyelim ki kentsel dönüşümden sonra yerine de dönemedi, pekala nereye gidecek? Maalesef insanlara seçim talihi bırakmamış oluyoruz. Barınabilecekleri alanları yaratması için insanların kendi uğraşını beklemiş oluyoruz. Usul olarak hakikat bir kentsel dönüşüm modeliyle bütün sıkıntıların üstesinden gelinebilir.

‘EKİPMANI OLMAYAN AFAD ELEMANINDAN BİR ŞEY BEKLEYEMEZSİNİZ’

Diyarbakır’daki TMMOB bileşenlerinin zelzeleden etkilenen etraf vilayetlere de dayanak olduğunu biliyoruz. En çok da Adıyaman’a dayanak olunmaya çalışıldı. Devlet kurumlarının insani yardım ve enkaz kaldırma çalışmalarında büyük bir başarısızlık sergilediğini gördük. Başka yandan sarsıntının meydana geldiği bölgede farklı inanç ve etnik kümelerin yaşadığını biliyoruz. Bu süreçte sizin duyduğunuz yahut gözlemlediğiniz kadarıyla bilhassa bu kümelere farklı formda davranıldı mı? Yardımların yetersizliğinin sebebi bu coğrafyada yaşayan insanların farklı etnik ve inanç kümelerinden mı olmasıydı?

Adıyaman nüfusunun büyük çoğunluğu Kürt. Hatay, Maraş, Elbistan’da ağır bir Alevi nüfusunun olduğunu biliyoruz. Enkaz altında kalan insanların birinci gün kurtulma oranı yüzde doksan beşmiş. Ama AFAD bu kentlere üçüncü gün gitmiş. Biz giden kurtarma gruplarının hangi ekipmanlara sahip olduğunu da biliyoruz. Mesela birinci gün Diyarbakır’daki Galeria binası için gelen AFAD çalışanlarıyla görüştük. Bırakın hiltiyi, iş makinesini, vinci, fenerleri dahi yoktu. Eldivenleri yoktu. Biz kurmuş olduğumuz uyumla temin etmeye çalıştık bu gereçleri. Kendi arkadaşlarımız vinç göndermeye çalıştı. Adıyaman’a birinci günden 15-20 iş makinesi yola çıkartmaya çalıştık. Bulabildiğimiz ne kadar hilti varsa alanlara getirmeye çalıştık. Temelinde kullanılması gereken gereçler olmayınca o donatıları kesmek mümkün değil. Demir kesmek için kullanılan makaslar gerekiyor, yok. Beton kırmak için hilti gerekiyor, yok. Beton tabliyeleri kaldırmak için iş makinesi gerekiyor, yok. Bu ekipmanlar olmadığı sürece AFAD çalışanından bir şey bekleyemezsiniz ki. Ayrıyeten birçok alana eğitimli köpekler de gitmedi. Birçok alanda ısı taraması yapılmadı. Maalesef özellikle Adıyaman’da arama kurtarma çalışmaları insanların tamamı çıkarılmadan bitirildi. Bu türlü bir gerçeklik var. Umarım bu durum etnik kökenden ötürü yapılan bir muamele değildir fakat biz bunlarla birinci kere da karşılaşmıyoruz.

‘EN UYGUN BİLDİĞİMİZ ŞEY, ‘HADİ İNŞAAT YAPALIM”

Tüm bu arama-kurtarma, enkaz ve yardım sürecine bakıp şunu sormak istiyorum. Sizce devlet kurumları yardım etmedi mi, edemedi mi yoksa çuvalladı mı?

Daha evvel Türkiye’de 13 milyon insanın başına gelen bir afet yaşanmamıştı. Yirmi yıldır ekonomik temeli inşaat üzerine olan bir ülkeden bahsediyoruz. Gelinen noktada aslında ülkenin en büyük çarkı olan inşaat bölümünün ne kadar başarısız yapıldığını gösteren bir tablo var önümüzde. Birinci açıklamalara nazaran yıkılan yapıların hepsi doksan öncesi, 2000 yılı öncesi yapılardı. Meğer ki o denli değil. Maalesef yeni sarsıntı yönetmeliğinden sonra, meslek odalarını pasifleştirdikten sonra, yapı kontrol şirketlerini daha çok işine sokup daha çok lokal idarelerin kararına bıraktıktan sonra inşa edilen binalar çöktü aslında. Çuvallanan kısmın iki boyutu var. Birincisi zelzele olmadan evvel afetlere karşı dirençli kentler yaratmamışız. Bırakın afetlere karşı dirençli kentler yaratmayı, bu zelzelenin büyüklüğü bu olmasaydı, daha küçük bir sarsıntı olsaydı sonuç ne olurdu? Ya da bu zelzeleden daha büyük bir zelzele geçirseydik sonuç ne olurdu? Bunların muhakemesini yapamıyoruz. Zira ne yapı kalitemizi ne de taban kalitemizi biliyoruz.

İkincisi ise şu: Ortada bir enkaz kaldırma krizi var. Temelde yapılması gereken, birinci etapta enkazda kalan insanların çıkarılması, çıkarılan insanların hayatlarına devam edebilecek barınma ve temel gereksinimlerin karşılanmasıydı. Sonraki süreçte bu insanlara artık kalıcı konutların üretilmesi üzere bir hareket sıralaması olmalıydı. Biz tam manasıyla enkazdan insan çıkaramadık, insanlara barınma alanları sunamadık. Hala çadır isteyen çok sayıda insan var. Ancak yapılan açıklama ‘’bina üretimine başlıyoruz’’ oldu. Yirmi yıldır en düzgün bildiğimiz şey ‘hadi inşaat yapalım’, ‘hadi daha fazla yapılaşalım’.

Süreç çok daha farklı kurgulanabilirdi. Özellikle bizler, yani sivil toplum kuruluşları bu yardım örgütlenmesinin içinde olabilirdik. Keşke sürece dahil edilseydik, AFAD’la daha farklı bir uyum içine girebilseydik. AFAD’ın çok daha farklı ölçekte olduğunu zannediyorduk lakin o denli değilmiş. O denli olsaydı sonuç tahminen bizim için bu kadar yıkıcı olmayacaktı.
Geçmişteki denetim sistemlerinden biri olan meslek örgütleri pasifize edildikten sonra bağımsız bir denetim sistemi kalmadı. Meslek odalarının bağımsızlık unsuru çok daha etik çalışmaların çıkmasını sağlıyordu. Artık gelinen süreçte işte birçok müteahhidin, birçok mahallî yöneticinin birçok yapı kontrol şirketinin yargılanmasından bahsediyoruz. Üstüne bir de “Bu yıkım, bu felaket TMMOB’un eseridir” diye açıklamalar duyuyoruz. Çok geçmişe gitmeye gerek yok. TMMOB’u tam pasifize eden koskoca Mimarlar Odası’na artık projeciliği bıraktırtan kanunlar çıkarttılar. Yani denetim süreçlerinin içinde olmamamız için inanın çok uğraş sarf edildi.

‘BATI VİLAYETLERİNE EŞYAYMIŞ ÜZERE GÖNDERİLDİLER’

Son olarak az evvel de konuştuğumuz üzere zelzele farklı etnik kökenlerin ve inanç kümelerinin yaşadığı bir coğrafyada meydana geldi. Bir formda bu dezavantajlı kümelere gereğince yardım ulaşamadı yahut ulaştırılmadı. Bu da birçok insanın yaşadığı kenti bırakıp gitmesine sebep oldu. Beşerler bir nevi göçe zorlandı. Sizce bu bölge için uzun vadede bir demografi değişimi mi planlanıyor?

Bu soru yaşanılan bu afetin sonrasında herkesin sorması gereken bir soru. Zelzeleden on vilayet etkilendi. Bu vilayetlerde yaşayan insanların Batı vilayetlerine güya bir eşyaymış üzere alınıp götürülmesi kelam konusu. Birçok açıklama da bu tarafta yapıldı. Hatta o süreçte çocuk çalmaya gelen insanları, meskenlerinin yağmalanması üzere olayları duyduk.

Mekânı var eden yalnızca yapısal ölçekteki materyaller değildir. Yeri var eden hislerdir, kültürdür, iktisattır. Bu süreci tek bir boyutla düşünmemek gerekiyor. Zelzele büyük bir trajedidir. Travmaların, ruhsal meselelerin ortaya çıktığı bir süreç yaşadı aslında bu beşerler.

Şimdi bu türlü travmatik bir süreçten sonra insanların kültürlerine uygun olmayan, sosyoekonomik açıdan yaşadığı coğrafyaya uygun olmayan değişik yerlere götürdüğünüzde yarın çok farklı problemlerle karşılaşırsınız. Göç edilen bölgenin dokusu değişir, gönderilen insanların sosyokültürel yapısı değişir. Bu türlü bir toplum mühendisliğine soyunmaya gerek yok. Diyarbakır da sarsıntıdan etkilenen bölgelerden biri ancak gelinen noktada kent ömrü devam ediyor. Mardin’de yahut bölge içerisinde alanlar tasarlanıp süreksiz müddetliğine insanları o bölgelerde barındırabilirsiniz. Usul olarak Batı vilayetlerinin seçiliyor olmasının sebebini yeterli sorgulamak gerekiyor o yüzden.

Öte yandan çok önemli kalıcı sorunlar ortaya çıkacak. Giden insanların kendi alışkanlıklarına nazaran bir çalışma alanı, bir yaşama alanı bulamadığı vakit gettolaşma dediğimiz kavram ortaya çıkıyor. Ömür standartlarının daha düşük olduğu alanlar yaratmaya başlıyor o beşerler. Çalışma şartlarının daha sıkıntı olduğu bir ortama itiliyorlar. Süreç böyleyken bu insan artık kendine kendi ölçütleri doğrultusunda çizdiği yeni yaşantısından çok farklı bir kültürle karşılaştıktan sonra o insanı ruhsal olarak ayakta tutmakta çok sıkıntı oluyor.

Şimdi demografik değişim demek yalnızca işte on kişi vardı, bu on kişi oraya gitti demek değil. Bu insanların lisanları, kültürleri, yaşama alışkanlıkları var. Otuz yıldır, kırk yıldır tıpkı sokağı işe giderken, gelirken kullanan beşerler var. O denli bir hafızayı, bu türlü bir toplum mühendisliğiyle yok etmek çok yanlış. Bu insanları, yaşadıkları bölgelere yakın, ilişkin hissettikleri yerden uzak olmayan alanlara, süreksiz vadeli barınma alanları oluşturarak yerleştirmek gerekiyordu.

YORUMLAR

s

En az 10 karakter gerekli

Gönderdiğiniz yorum moderasyon ekibi tarafından incelendikten sonra yayınlanacaktır.

Sıradaki haber:

Sedat Peker’den aylar sonra birinci fotoğraf

HIZLI YORUM YAP

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.